داستان -هنر -قرآن(21)

-3-3- تلخیص ، توصیف ، صحنه :

تلخیص: از آن جا که نویسنده نمی تواند تمام اجزای رویدادهای داستان را روایت کند ، لذا به انتخاب بعضی از اجزا و حذف بعضی از اجزاء می پردازد و این همان تلخیص است .

 اثر تلخیص این است که هر هنرمندی تلاش می کند تا  بتواند با آوردن یک یا دوجزء     مختصر از یک رویداد ، کل ِآن رویداد را القاء کند.                                                             

  صحنه ،که همان بیانِ وقوع ِعمل است گر چه نمی تواند به طور خلاصه اطلاعات زیادی را القاء کند امّا باید گفت که صحنه : 

نمایشِ ادبی یک عملِ خاص در مکانی خاص است .

نویسنده می تواند با نمایش لحظه های حساس خواننده را در داستان وارد کند .تا او بی واسطه، با جهانِ داستان تماس بگیرد و خودش حوادث داستان را ببیند و بشنود . اینجاست که خواننده از داستان  لذت خواهد برد .واین همان اثر ِصحنه است،

( درست این همان کاری است که در داستان های قرآن به بهترین شکل ِممکن عملی شده است. )

 البته نویسنده ی داستان باید، لحظاتی از منظر دور  (تلخیص ) را با لحظاتی از منظر نزدیک   (صحنه  )در هم بیامیزد تا از محدودیت های تلخیص برهد که خواننده از جهان داستان دور نشود .

گاهی نویسنده یک تکه ازآخرِگفت و گوی طرف را نقل می کند ،ویا این که یک نکته و رازی را  در مورد شخصی در گفت و گو ایجاد می کند ،و بعد تلخیصی از زندگی آن شخص می آورد ،تا هم جالب باشد و هم حس کنجکاوی خواننده اشباع گردد .

توصیف:  
وقتی رُمان نویسی ، جهان ِگردنده ی داستان نویسی را متوقف می کند و به ما می گوید : چه می بینید ؟ این نوع ِروایت، همان توصیف است وضمناً با توصیف است که چشم انداز منطقه داستان ، شب وابر و سرما و …. و یا هر یک از شخصیت ها  که غمگین است یا …  بیان شده است.

 و می رساند که داستان زنده است و واقعیت دارد و می توانی ببینی و یا آن را بشنوی .

در توصیف باید درون و بیرون و حال و قال را با هم  بنگرد و با دقت نکاتِ وحدت بخشی برای داستان انتخاب کند .مثلاً باید توجه کرد که مثلاً  شب و مه و باران با افسردگی، و درخشش خورشید و دشت سبز، با شادی سازگاری دارد .

 وهمچنین  بهتر است توصیف شخصیت ها در داستان ،از طرف شخصیت دیگر درهمان داستان ، انجام شود .و در نهایت باید، داستان نویس بین محیط زیست داستانی و شخصیت های داستانی ارتباط واقعی برقرار سازد . و حقیقتاً آینة تمام نمای زندگی باشد .

 لذا  اگر چه رُمان جهانی است مصنوع با ساختار ی دقیقاً طراحی شده و اگر چه رُمان  بازسازی زندگی واقعی نیست. امّا آینه تمام نمای زندگی است ، که در آن درون و برون زندگیِ فرد و جامعه را یکجا منعکس می کند و به نمایش می گذارد .

در توصیف ، اشخاصِ داستان(با لحنِ صدا و چگونگی تاُلیف کردن ِکلام خود ) مکان فرهنکی و اجتماعی خود را در جامعه ، بروز داده و درون خود را آشکار می کنند.

نکته: در نهایت باید تکه تکه های تجربه و تخیلات نویسنده طوری در تلخیص و صحنه و توصیف به هم جوش بخورد ، که خواننده متوجه ترکیبی بودن آنها نشود . و بپذیرد که با شخصیت ها و رویدادهای واقعی

روبرو ست ! برای  این کار  با خلق   صحنه ای ،کنجکاوی افراد به یکی از شخصیتها برانگیخته شده  و بعد با وسیله شخصیتی دیگر یا از زبان راوی ،تلخیص مورد نظر در مورد آن شخص  انجام می گیرد.

 یا اوّل با تلخیص ، خواننده را به عمل خاصی حساس کرده و بعد با ایجاد صحنه،

آن عمل را نشان می دهد.  البته باید به اجزای داستان یک وحدت هماهنگ داده شود تا یک کل ِواحد ویکپارچه بوجود آید به نام داستان .

 لذا  اساس هنر داستان نویسی همین معنای واحد بخشیدن به رویدادهای گوناگونِ داستان است  که آن را از گونه های دیگر ادبیات جدا می کند .  یعنی از تجربیات محض که می تواند برای افراد معانی متفاوتی داشته باشد ،داستان باید یگانه همسازی بسازد، که برای خوانندگان داستان  فقط یک معنی داشته باشد ، وآن هم همان معنی مورد نظر نویسنده است .  

بنا بر این  نویسنده پس از انتخاب موضوع باید به موادِخام ِداستان در رابطه با موضوع وحدت بدهد تا بعد از وحدت دادن، همان معنای واحد القاء گردد  مثل : فانوس و نور فانوس .

برای این کار باید در بکارگیری عناصری چون انتخابِ نوع دیدگاه برای داستان  و روایت داستان و انتخاب ِشخصیت ها و لحن و مضمون دقت کند