1-3-5-شخصیت:
فرآیند خلق یک شخصیت داستانی دو مرحله دارد .
1 – مشاهده یک شخصیت حقیقی و طراحی آزاد از سیمای ظاهری و باطنی او .
2 – حذف اضافه ی ویژگیهای جسمی و روحی شخص حقیقی و انطباق آن با شخص مورد نیاز ِداستان و پیوند آن با اشخاص دیگر داستان .
لذا در رُمان می شود به درون شخصیت ها نظر انداخت و زمزمه های درونی و شادی ها و غم ها و رؤیا های آنها را بررسی کرد .
در حالی که در دنیای واقعی تا درون افراد از طریق رنگ پوست و یا شیوه ی نگاه و حرکات ظاهری نمود پیدا نکند ، قابل درک نیستند .
بنا بر این شخصیت های رُمان با شخصیت های واقعی تمایز ذاتی دارند .
نکته :
در قصّه هایی که ملاک آنها ارزش های عمومی است . می شود شخصیت ها را فراتر از زمان و مکان ارائه کرد . و گر نه در رُمان ها سعی می شود شخصیت ها به آدمهای معمولی شباهت داشته و دارای نام و فامیل و سال تولد و مکان تولد و زندگی مشخص باشد و تأ ثیر پذیر از زمان و مکان .
شخصیتهای داستان با هدایت طرح داستان شکل می گیرند و با بی طرفی محکم نویسنده و هم ذات پنداری شخصیت ها توسط او، تاآنجا که نویسنده خود را به جای شخصیت داستانی بگذارد تا عکس العمل ها و اعمال شخصیت داستانی طبیعی جلوه کند به طور زنده و خوب شکل می گیرند .
(شما این بحث را ربط دهید به داستان های قرآن که هم ازواقعیَت ریشه می گیرند وهم تمام جذابیَت های هنری را هم دارند.)!
1-3-4- طرح داستان:
آرایشی که نویسنده به رویدادهای داستان می دهد تا به شکل زنجیره ای از رویدادهای به هم پیوسته در کشاکش نیروهای مخالف و متعارض به اوج وسپس به نتیجه برسد.طرح گویند.
در طرح باید روابط علّی ومعلولی رویدادها ، یعنی هر جزءِ داستان معلول جزءِ قبل از خود بوده ودخیل در جزءِ بعد از خود باشد،بطوری که این روابط محو در اندام داستان باشد. مورد توجه قرار گیرد.
طرح هم بر اساس جهان بینی نویسنده به رویدادهای واحد ، معانی متفاوتی می بخشد و نویسنده می تواند ، فارغ از گرفت و گیرهای استدلال ، با دل سخن بگوید ، و بر عواطف و احساسات اثری مطابق جهان بینی خود بگذارد .
البته گر چه طرح در ابتدا از روح خلاق نویسنده شکل می گیرد ولی در فرآیند رشد خود یک رنگها و بطن هایی می یابد که به ندرت می توان آن را از قبل پیش بینی کرد .
ضمناً طرح بر اساس ایجاد دگرگونی در عمل یا در احساس یا در اندیشه شخصیتها انواع مختلفی دارد .[1]
لیکن باید دانست که طرح باید ، برانگیزاننده ی حسِّ کنجکاوی و علاقه ی خواننده ی داستان باشد ، تا بتواند خواننده را به تماشای جهانی پر از جاذبه های خیال انگیز و بصیرت بخش داستان ببرد.