روشنایی(ابعاد هنری داستان های قرآن)
سقایی است با جامی از آب حکمت برای آشنایی شاید ...روشنایی(ابعاد هنری داستان های قرآن)
سقایی است با جامی از آب حکمت برای آشنایی شاید ...
داستان-هنر-قرآن(10)
3-2-اهداف تحقیق:
هدف از این تحقیق این است که در آیینه علم وتکنیک روز
ودر این بازارِ ارائه ی هنرهای بدلی، هنر قرآنی را به نمایش
بگذاریم وبه دنیا بفهمانیم که ای اهل دنیا دنبال سراب نروید که
سرچشمه آب زلال پیش ماست.
آن هنری که می تواند اساس فیلم ها وسریال های بلند
وحتی تاتر قرار گرفته ومایه ی تفاهم ودوستی وبرادری
وصفا برای همه ی انسان ها شود نزد ماست .
بنابراین باید راهی پیدا کرد تا ملّتها در کویرِ با فته های
خیالی وشیطانی غرب نخشکند واز آب حیات سبزینه ی
وحی سیراب شوند .واین جز باعمل به قرآن وبویژه پرداختن
به هنر قرآنی میسر نمی باشد.
گر چه کار حقیر به قطره ی آب منقارآن مرغک می ماند
که بر آتش نمرود برای نجات حضرت ابراهیم (ع)چکاند !
4 -پیشینه ی تحقیق:
در خصوص موضوع ابعاد هنری قصّه های قرآن فقط دونفر
را دیدم که تحقیق نسبتاً خوبی انجام داده اند.یکی آقای سیّد فطب
درکتاب التصویر الفنی فی القرآن ،که آقایان سیّد علی خامنه ای
ومحمد علی عابدی ومحمد مهدی فولادوند هر یک بطور جداگانه
آنرا ترجمه کرده اند.
ودیگری آقای سیّد ابوالقاسم حسینی در کتاب مبانی هنری قصّه های
قرآن که بررسی جامعی بر روی نظریات گوناگون ومتفاوت در
این رابطه انجام داده است.
(البته نباید از دقت وعمق نظر علامه طباطبایی دربیان
داستان های قرآن در تفسیر گرانمایه شان ودیگر تفاسیر غافل بود.)
امّا بعضی ها فقط به نقل قصّه های قرآن با کمی توضیع پرداخته اند.
برای آشنایی بیشتر در این رابطه ، بخش تاریخچه ی موضوع را
در همین نوشته مطالعه فرمایید.
ادامه دارد...
داستان-هنر-قرآن(9)
3 -1-ضرورت وماهیّت تحقیق:
با پیشرفت تکنولوژی و پدید آمدن پروژکتورهای نمایش فیلم ، اسلاید ، امکانات سینمائی ،
تلویزیون و انفجار اطلاعات و تولیدات هنری خصوصاً در جهان غرب، بطوری که اخیراً
در ظرف مدت سه سال تعداد 1313 فیلم فقط در امریکا ساخته شده است .
این در حالی است که این گونه فیلمها به هنری می پردازند که تماماً در خدمت سیاست های
لیبرالیستی آنها ست.آنهم با سرپوش شعار ، هنر برای هنر !
وما می دانیم که دقیقاًوتحقیقاً ،مسلمانان ومردم مشرق زمین مورد هدف
برنامه های استحاله گرانه وتحریف گرانه ی آنها هستند .با وجود اینکه دین ما
سیاست را عین دیا نت می داند .وقرآن ما بهترین و بالاترین ابعاد هنری را در
زمینه ی داستان وقصه دارا می با شد،
آیا ضرورت ندارد که ما کاری قوی وگسترده با امکانات عالی در مورد عرضه ی
محصولات فرهنگی و هنریِ الهام گرفته از این منبع فیاضِ الهی (قرآن)انجام دهیم؟
وراهی نورانی جلو پای بشر گذاشته و او رااز تخیلات سحر گونة سامری غرب نجات
دهیم وبکوشیم تا مشام انسان امروزی رابه عطر وبوی هنر متکی به وحی بیالائیم.
تا به قول جانبازروشندل و استادمان :
«تا کارمان به آنجا نکشد که چیزی را که می شود با یک اعتراض شکست با شکافتن
فرق امام علی (ع)هم شکسته نشده وبه قربانگاه کربلا برسد.»[1]
هنر-داستان-قرآن8
-کلید واژه ها
2-1-ابعاد:
قصّه های قرآن از چندین بُعدونظر قابل بررسی هستند ازنظرِ،فرهنگی،
سیاسی،اقتصادی، وحتی جهاد ی یعنی مبارزه با جهات مختلف ،نظیر مبارزه با خرافات،شرک،ذلّت و….
لذا اینکه می گوییم ابعاد هنری قصّه های قرآن منظور این است که قصّه های قرآن جامع الاطراف هستند. وابعاد هنری زیادی دارند.
2-2-هنری:
دیدن بهتر و درک عمیق تر امور وبیان روشن ترو ارائه ی جذاب تر آنها را هنر گویند، البته در مورد هنرقبلا" توضیح داده شده است .
2-3-قصّه:
راغب می فرماید:
«القَصﱡ :تَتَبّع الاثَر ،(یقال‘قصَصتُ اثَرَهُ)ویا(القَصَصُ:الاثَرُ)وهمچنین آورده (القَصَصُ:اخبارُالمُتَبّعَهُ)که همگی معنای پی گیری اثر چیزی را می رسانند.»[1]
تفسیر نمونه بیان کرده است
«قصّه از نظر ریشه لغت به معنی جستجو از آثار چیزی است،وهر چیزی که پشت سر هم قرار گیرد، عرب به آن قصّه می گوید.واز آنجا که به هنگام شرح وبیان یک موضوع ،کلمات وجمله ها پی درپی بیان می شوند ،این کار را قصّه گویند.»[2]
2-4-قرآن
قرآن کلماتی است که خداوند تبارک و تعالی توسط جبرئیل به شخص پیامبر اسلام حضرت محمد(ص)القاء کرده وبیان داشته است و این کتاب در طول تاریخ از تحریف مصون مانده است یعنی خالصاًکلام خدای بزرگ است که حقایق کتابهای آسمانی دیگر را تأیید و نا خالصی های آنهارا می زداید و معجزه ایست برای همة روزگاران و در بیان حوادث صداقت داشته و داستان هایش اِخبار از واقعیت هاست نه خیال پردازی.
هنر -داستان- قرآن 7
1 -6- تفاوت داستان با قصه :
از دقت در تعریف قصّه وداستان تفاوت آنها نیز بدست می آید ،
امّا جهت درک بهتر این تفاوت نظرات اهل فن را هم می آوریم.
«اگر کسی داستانی راخوانده باشد.وما به او بگوییم چکیدة داستانت
را بطور خلاصه بگو،آن چیزی را که او تعریف می کند،همان
قصة داستان است،و به آن گفته می شود قصة داستان(که در چند
خط کوتاه و فوری تعریف می شود.)
لذا قصه همان رکن محوری داستان است،که به منزلة ستون فقرات
داستان است،وهمان نقش اسکلت اولیه را در ساختمان دارد.
لذا قصة یک گونه مستقل ادبی نیست بلکه بخشی از عناصر تشکیل
دهنده ساختمان داستان است.
قصه حاصل دید ه ها،شنیده ها،تجربه ها،و یا تحلیل های آزاد
افرادی است که ممکن است،داستان نویس هم نباشند یعنی هر کس
بدون آشنایی با فنون و شگرد های مختلف داستان نویسی می تواند
صاحب ،خالق ،یا بیان کنندة یک قصه ای باشد.
امّا داستان نویس نیاز به یک سلسله آگاهی ها وتمرین ها و
تجربه ها و مهارت های حرفه ای دارد.و یک کار فنی است
که از عهدة هر کس ساخته نیست.
در حقیقت داستان نویس می کوشد،با بهره گیری از آگاهی ها
و مهارت های حرفه ای قصة مورد نظر خود را در زیبا ترین
و مؤثر ترین شکل ممکن به مخاطبش عرضه کند.»[1]
استاد حجوانی در مورد تفاوت قصّه وداستان به نقش تخیل در قصه
و داستان توجه کرده است ومی گوید:
«نقش اصلی را در قصه تجربه های انسانی و تخیل های شخصی
بر عهده دارند. (هرچه تخیل قوی تر باشد نویسنده موفق تر است،
با آنکه می دانیم تخیل مختص نویسنده و یا در اختیار او نیست.)
در حالی که داستان نویسی یک عمل فنی ،حساب شده،و توأم با
آگاهی می باشد. و البته آنچه سبب موفقیت نویسنده در این
جنبه می شود همان دانش و تجربه و مهارت های حرفه ای
نویسنده می باشد».[2]
نکته:
اینکه استادان فن داستان نویسی به طور کلی گفته اند،داستان از قوة
تخیل نویسنده ریشه می گیرد ،متوجه داستان های واقعی و داستان های
قرآن نبوده اندویا لااقل در قالب داستان های عرفی قلم رده اند.
هنر - داستان - قرآن (6)
1 -5 - اسطوره:
« اساطیر بر وزن افاعیل و مشتق از ریشه سطر به معنی نوشت ، می باشد.
وسطر :ردیف هر چیزی راگویند.اساطیر الاولین: افسانه های نبشته پیشینیان
را گویند. این واژه در قرآن به صورت جمع ا ساطیر وبه صورت ترکیب
اساطیر الاولین در نه مورد بیان شده است از بررسی آیات «25/انعام،31/انفال،
24/نحل،82-83/مؤمنون،4-5/فرقان،67-68/نحل، 17/احقاف،15/قلم،13/مطففین» بدست می آید مشرکان ،آیات خداوند و روزجزا را اساطیرالاولین می نامیدند.
ومنظور آنها از اساطیر : اموری است که دیگران به نا حق واز سابقه ذهنی مردم استفاده کرده ودر اذهان القاء کرده اند.»[1] «اساطیر جمع اسطوره از ریشه یونانی (استوریا) به معنای قصّه وداستان گرفته شده است.وکلمه انگلیسی (story)از همین ماده مشتق شده است.اساطیر در اصل
همان قصّه های خدایان قدیم یونان بوده است.
کلاً اساطیر :
حکایات وافسانه هایی است از فرهنگ عامه که مبنای حقیقی ومنطقی ندارد.
اسطوره در اصل به معنای وسیع آداب و داستان های گذشتگان بوده است .
امّا در لغت نامه های امروزی صرفاً به داستانهای خرافی عدول کرده است .
بعضی گفته اند اسطوره در قرآن به معنای مجموعه ای از عقاید و آداب و ماجرای گذشتگان می باشد . و گفته اند واژه اساطیر در قرآن تمام گونه های اسطوره ای
را در بر می گیرد . و همچنین اضافه می کنند هر چند ممکن است اساطیر ریشه
دینی داشته باشند |، امّا در مسیر زمان منحرف شده اند .« [2]
در نتیجه ً باید گفت واژه ی اساطیر در قرآن، تمام گونه های اسطوره ای مطرح شده
را در بر می گیرد .