روشنایی(ابعاد هنری داستان های قرآن)
سقایی است با جامی از آب حکمت برای آشنایی شاید ...روشنایی(ابعاد هنری داستان های قرآن)
سقایی است با جامی از آب حکمت برای آشنایی شاید ...
هنر -داستان - قرآن (32)
نمونة دوّم دیدگاه نورانی علی ( ع ) :
بعد از مرور بر آیات الهی ، سخن قرآن ناطق و روح قرآن را از نهج البلاغه می آوریم :
«شما را از دنیا پرستی می ترسانم زیرا منزلگاهی است ، برای کوچ کردن ، نه منزلی برای همیشه ماندن ، دنیا خود را با غرور زینت داده و با زینت و زیبائی می فریبد .
دنیا خانه ای است که نزد خداوند بی مقدار است ، زیرا حلال آن با حرام و خوبی آن با بدی ، زندگی در آن با مرگ و شیرینی آن با تلخی ها در آمیخته است .
خداوند آن را برای دوستانش انتخاب نکرد ، و در بخشیدن آن به دشمنانش دریغ نفرمود . خیر دنیا اندک ، و شر آن آماده ، و فراهم آمدنش پراکنده ، و ملک آن غارت شده ، و آبادانی آن رو به ویرانی نهاده است .
خانه ای است که پایه های آن در حال فرو ریختن و عمر آن چون زاد و توشه پایان می پذیرد ، و چه لذّتی دارد زندگانی که چونان مدّت سفر به آخر می رسد !
مردم ! آنچه را که خدا واجب کرده جزء خواست های خود بدانید و در پرداختن حقوق الهی از او یاری طلبید و پیش از آن که مرگ شما را بخواند گوش به دعوت او دهید .
همانا زاهدان اگر چه خندان باشند قلبشان می گرید ، و اگر چه شادمان باشند اندوه آنان شدید است ، و اگر چه برای نعمت های فراوان مورد غبطه ی دیگران قرار گیرند ، امّا با نفس خود در دشمنی بسیار قرار دارند . یاد مرگ از دلهای شما رفته ، و آرزوهای فریبنده جای آن را گرفته است . و دنیا پیش از آخرت شما را تصاحب کرده و متاع زود رس دنیا بیش ازمتاع جاویدان آخرت در شما نفوذ کرده است ، ودنیا زدگی، قیامت را از یادتان برده است .
همانا شما برادران دینی یکدیگرید ؛ چیزی جزدرون پلید ، و نیت زشت ، شما را از هم جدا نساخته است . نه یکدیگر را یاری می دهید و نه خیر خواه یکدیگر هستید ، و نه چیزی به یکدیگر می بخشیدو نه به یکدیگر دوستی می کنید .
شما را چه شده که با بدست آوردن متاعی اندک از دنیا شادمان می گردید ! و از متاع بسیار آخرت که از دست می دهید اندوهناک نمی شوید ،امّا با از دست دادن چیزی اندک از دنیا مضطرب شده که آثار پریشانی در چهره ها آشکار می گردد وبی تابی می کنید ،
گویا این دنیا محل زندگی جاودان شما بوده و سائل آن برای همیشه از آن شماست . چیزی شما را از عیب جوئی برادر دینی باز نمی دارد ، جزآن که می ترسید مانند آن عیب را در شما به رختان کشند .
در بی اعتنائی به آخرت و دوستی دنیا یکدل شدید و هر یک از شما دین را تنها بر سر زبان می آورید و از این کار خوشنودید همانند کارگری که کارش را به پایان رسانده و خوشنودی مولای خود را فراهم کرده است.»
وهمچنین درخطبه ی بعدی می فرماید:
«…ای بندگان خدا !شمارا به ثقوای الهی سفارش میکنم،که زاد وتوشه ی سفر قیامت است.تقوا توشه ای است که به منزل می رساند ،پناهگاهی است که ایمن می گرداند…
آری همانا دنیا خانه ی نابود شدن ،رنج بردن از دگرگونی ها ،وعبرت گرفتن است، واز نشانه ی نابودی ،آن که: روزگار کمان خود را به زه کرده،تیرش به خطا نمی رود،وزخمش بهبودی ندارد ، زنده را با تیر مرگ هدف قرار می دهد ، و تندرست را با بیماری از پا در می آورد،ونجات یافته را به هلاکت می رساند.دنیا خورنده ایست که سیری ندارد،ونوشنده ایست که سیراب نمی شود ونشانه ی رنج دنیا آن که،آدمی جمع آوری می کند آنچه را که نمی خورد،ومی سازد بنایی راکه خود در آن مسکن نمی کند،پس به سوی پروردگار خود می رود نه مالی برداشته ونه خانه ای به همراه برده است.
ونشانه ی دگرگونی دنیا آن که ،کسی که دیروز مردم به او ترحم می کردند ،امروز حسرت او را می خورند وآن کس که حسرت او را می خوردند امروز به او ترحم می کنند.واین نیست مگر برای نعمت هایی که به سرعت دگرگون می شود،وبلاهایی که ناگهان نازل می شود.
ونشانه ی عبرت آمیز بودن دنیا آن که:آدمی پس ازتلاش وانتظار تا می رود به آرزوهایش برسد ناگهان مرگ او را فرا رسیده،امیدش را قطع می کند،که دیگر نه به آرزو رسیده ونه آن چه راآرزو داشته باقی می ماند.سبحان الله! شادی دنیا چه فریبنده وسیراب شدن ازآن چه تشنگی زاست،وسایه ی آن چه سوزان است !
…چقدر زنده به مرده نزدیک است برای پیوستن به او وچه دور است مرده از زنده که از آنان جدا گشته !
چیزی بد تر از شر وبدی نیست جز کیفر وعذاب آن،وچیزی نیکوتر از خیر ونیکی وجود ندارد جز پاداش آن.
همه چیز دنیا شنیدن آن بزرگتر از دیدن آن است،و هر چیز از آخرت دیدن آن بزرگتر از شنیدن آن است.پس کفایت می کندشما را شنیدن از دیدن وخبر دادن از پنهانی های آخرت.
آگاه باشید ، هر گاه از دنیای شما کاهش یابد وبه آخرت افزوده گردد بهتر از آن است که از پاداش آخرت شما کاسته وبر دنیای شما افزوده گردد . چه بسا کاهش یافته هایی که سود آور است، وافزایش داشته هایی که زیان آور بود،همانا به آنچه فرمان داده شدید گسترده تر از آن چیزی است که شما را از آن باز داشتند،
وآنچه بر شما حلال است ،بیش از چیزی است که بر شما حرام کرده اند، پس آنچه را اندک است برای آنچه که بسیار است ترک کنید ،وآنچه را بر شما تنگ گرفته اند به خاطر آنچه که شما را در گشایش قرار دادند انجام ندهید.
خداوند روزی شما را ضمانت کرده وشما را به کار وتلاش امر فرموده ،پس نباید روزی تضمین شده رابر آنچه که واجب شده مقدّم دارید،
با اینکه به خدا سوگند آنچنان نادانی وشک و یقین به هم آمیخته است که گویا روزی تضمین شده بر شما واجب است ،وآنچه را که واجب کرده اند ،بر داشتند.
پس در اعمال نیکو شتاب کنید،و از فرا رسیدن مرگ نا گهانی بترسید زیرا آنچه از روزی که از دست رفته ،امید بازگشت آن وجود دارد ،اما عمر گذشته را نمی شود باز گرداند،آنچه را امروزه از بهره ی دنیا کم شده می توان فردا بدست آورد اما آنچه دیروز از عمر گذشته ،امید به باز گشت آن نیست ،به آینده امیدوار واز گذشته نا امید باشید (از خدا بترسید وجز بر مسلمانی نمیرید)آل عمران آیه/103»[1]
آیا کدامین دیدگاه و کدامین سخن را می شناسید که به این زیبایی حقیقت و واقعیّت دنیا را بیان کند؟وچنین زیبا دنیا را به طور فنی کالبد شکافی کرده وتمام زوایای آن را روشن کند.
آیا اگر هنرمندان ما چنین دید واقعی ونورانی نسبت به جهان و هستی پیدا کنند و از این دیدگاه جریانات اجتماعی را بررسی کرده ومهک بزنند چه تأثیری در هنر داستان نویسی آنها خواهد داشت و آیا نباید آنها نهج البلاغه را هم مثل قرآن به سبک فنی و علمی و هنری بررسی کنند تا به این دیدگاه بسیار والا برسند ؟!